Konstytucja dla Nauki z podpisem Prezydenta RP

Konstytucja dla Nauki została podpisana przez Prezydenta RP. Oznacza to, że wejdzie w życie z dniem 1 października 2018 r. Trwają konsultacje rozporządzeń do Konstytucji dla Nauki.

W środę 1 sierpnia prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym, tzw. konstytucję dla nauki. Oznacza to, że wejdzie w życie z dniem 1 października 2018 r. Reforma jest pierwszą od lat kompleksową zmianą podejścia do badań naukowych, nauczania studentów i zarządzania uczelnią. Do Konstytucji dla Nauki wydane będą rozporządzenia, których część już pod koniec czerwca została skierowana do konsultacji publicznych. Lista projektów rozporządzeń znajduje się w linku: www.nauka.gov.pl/konsultacje.

Ustawa zmienia sposób zarządzania uczelnią. Wprowadza nowy organ doradczy, czyli radę uczelni, którą współtworzyć będą osoby spoza wspólnoty akademickiej – jednak o tym, czy będą stanowić większość czy mniejszość składu, decydować będzie uczelnia. Bez względu na decyzję, jaką podejmie, członków rady wybierać będzie senat uczelni. W radzie zasiądzie również przewodniczący samorządu studenckiego. Jednocześnie Ministerstwo ograniczyło regulacje ustawowe (do niezbędnego minimum np. centralne organy uczelni) i dało uczelniom swobodę w konstruowaniu statutu uczelni. Dojdzie również do połączenia strumieni finansowania. Uczelnia dostanie jedną subwencję, a nie kilka tzw. dotacji celowych. To pozwoli zarządzać finansami uczelni wg. potrzeb własnych. Więcej o radach uczelni

Konstytucja dla Nauki uściśli kwestie odliczania 50-proc. kosztów uzyskania przychodu na korzyść nauczycieli akademickich. Podwyższone koszty uzyskania przychodu będą liczone od całego wynagrodzenia w przypadku każdego nauczyciela akademickiego. Jak przekonuje Ministerstwo dzięki projektowanemu rozporządzeniu blisko 50 proc. nauczycieli akademickich w uczelniach publicznych otrzyma podwyżki wynagrodzeń. Zgodnie z nowymi przepisami pensje minimalne wzrosną średnio o około 800 złotych. Wzrost wynagrodzeń odczują najbardziej adiunkci, asystenci, lektorzy, instruktorzy i obecni wykładowcy.

Akademicy będą mieli przed sobą nowe ścieżki kariery akademickiej. Nauczyciel akademicki będzie mógł być pracownikiem dydaktycznym, badawczym lub badawczo-dydaktycznym. Co więcej, nauczyciel akademicki zyska większą stabilizację zatrudnienia. Jego druga umowa o pracę będzie musiała być zawarta na czas nieokreślony. Natomiast konkurs na stanowisko nauczyciela akademickiego będzie organizowany tylko w przypadku pierwszego stosunku pracy.

Zmieni się ewaluacja działalności naukowej, która będzie zbliżona do międzynarodowych standardów. Podstawową zmianą w zakresie oceny działalności naukowej jednostek jest to, że ewaluacji podlegać będzie działalność naukowa całej uczelni w poszczególnych dyscyplinach. Poza tym dojdzie do zmiany i odchudzenia kryteriów oceniających. Ważne będą jakość publikacji i liczba patentów, efekty działalności naukowej, a także wpływ działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki. Waga poszczególnych kryteriów będzie uzależniona o specyfiki poszczególnych dziedzin naukowych (inna będzie dla nauk humanistycznych, a inna dla nauk technicznych).

Dojdzie do połączenia dyscyplin w ramach i opracowania nowej klasyfikacji na podstawie standardów OECD. W tej chwili funkcjonuje w polskim systemie szkolnictwa wyższego 8 obszarów wiedzy i 102 dyscypliny, po zmianach będzie 45 dyscyplin (w tym dyscypliny artystyczne).

Naukowiec w ramach ewaluacji będzie musiał wskazać, co do zasady, maksymalnie cztery najlepsze osiągnięcia naukowe z czterech lat. Dzięki temu z jego punktu widzenia bardziej opłacalne będzie rzadsze publikowanie i skupienie się w zamian za to na jakości naukowej prowadzonych przez siebie badań.

Do nowego systemu ewaluacji wprowadzony zostanie nowy instrument polityki projakościowej: program wsparcia rozwoju polskich czasopism. W ramach konkursu wybranych zostanie 500 kolejnych czasopism, które będą punktowane tak, jakby były w międzynarodowych bazach danych. Resort nauki przeznaczy środki, aby czasopisma mogły spełnić konieczne wymagania i trafiły do baz międzynarodowych. Konkurs ten konstruowany jest w szczególności z myślą o czasopismach humanistycznych i z zakresu nauk społecznych.

Ustawa wprowadza szkoły doktorskie, które będą prowadzone przez uczelnie i instytuty naukowe. Każdy przyjęty do szkoły doktorskiej od 2019 otrzyma stypendium a po ocenie śródokresowej będzie mógł być zatrudniony w uczelni. Ustawa wprowadza również urlopy rodzicielskie (macierzyńskie i ojcowskie) dla doktorantów udzielane na zasadach podobnych do osób zatrudnionych na umowę o pracę.

Konstytucja dla Nauki zachowa dotychczasowe przywileje studentów i zapewni stabilny system pomocy materialnej, a także będzie lepiej chroniła ich interesy. Więcej o rozwiązaniach dla studentów

Konstytucja dla Nauki – linki

• Wyższy poziom kształcenia i ochrona praw studentów
• Stypendia dla wszystkich doktorantów w nowo utworzonych szkołach doktorskich
• Dodatkowe wsparcie dla uczelni regionalnych, zrównoważony rozwój i Dydaktyczne Inicjatywy Doskonałości
• Podwyżki wynagrodzeń dla nauczycieli akademickich
• Wykładowcy z wyższym 50 proc. kosztem uzyskania przychodu
• Nowe zasady ewaluacji jakości działalności naukowej
• Systemowe wsparcie dla polskich czasopism naukowych, które konstruowane jest z myślą o czasopismach humanistycznych i z zakresu nauk społecznych.
• Profesjonalizacja zarządzania, większa autonomia i odpowiedzialność wspólnoty akademickiej.