Rozmowa o przyszłości uczelni. Konsultacje Strategii Rozwoju Szkolnictwa Wyższego w Politechnice Białostockiej

Projekt Strategii to pierwszy tego typu dokument definiujący misję i kierunki rozwoju polskiej nauki w perspektywie nadchodzącej dekady. Przygotował go 17-osobowy zespół powołany wiosną 2025 roku przez resort nauki. Pracami gremium kieruje dr hab. Agnieszka Dardzińska-Głębocka, prof. PB – matematyczka i informatyczka, prorektor ds. kształcenia PB w latach 2020-2024.

– Zależy nam, aby całe środowisko akademickie było zaangażowane w tworzenie ostatecznego kształtu tego dokumentu – podkreślała prof. Dardzińska-Głębocka. – Prowadzimy szerokie konsultacje na uczelniach, ale czekamy również na uwagi przesyłane drogą elektroniczną. Chcemy, aby Strategia była dokumentem nas wszystkich.

Zapisy projektu  poprzedzono wnikliwą diagnozą systemu w dziewięciu obszarach: dynamiki i struktury populacji studentów, uwarunkowań demograficznych, kadry akademickiej, cyfryzacji i technologii edukacyjnej, typów uczelni i form kształcenia, struktury poziomów kształcenia, umiędzynarodowienia, jakości kształcenia i efektów uczenia się oraz finansowania i otoczenia instytucjonalnego. Dane pozyskane m.in. z systemów POL-on oraz RAD-on posłużyły do rzetelnej oceny stanu szkolnictwa i przeprowadzenia analizy SWOT.

Jak mówiła dr hab. Agnieszka Dardzińska-Głębocka, prof. PB, Strategia została opracowana na dużym poziomie ogólności, tak, aby móc do niej dostosować profile różnych uczelni: akademickich, technicznych, zawodowych, ekonomicznych, artystycznych, morskich i resortowych. Główną jej ideą jest zapewnienie wysokiej jakości kształcenia i rozwoju kompetencji kadr przyszłości.

– Projekt Strategii skupia się na trzech priorytetowych kwestiach, obszarach strategicznych, które wyznaczą kierunki zmian rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce – wyjaśnia dr hab. Agnieszka Dardzińska-Głębocka, prof. PB. – Jest to społeczna odpowiedzialność, etos i autorytet uczelni, gdzie skupiamy się na tym, żeby podkreślić rolę uczelni jako ośrodka rzetelnie i z zachowaniem najwyższej jakości, kształci kolejne pokolenia specjalistów. Drugi obszar to doskonałość dydaktyczna, która szerokim aspekcie dotyczy procesu kształcenia na uczelniach. Chodzi nam m.in. o podkreślenie roli Polskiej Komisji Akredytacyjnej, w Strategii wskazujemy sposób jej unowocześnienia, tak by stała się organem doradczym i wspierającym uczelnię. Wskazujemy również na zróżnicowanie społeczności akademickiej i chcemy wspierać wszystkie grupy, które je budują: studentów, doktorantów, kadrę akademicką, w tym nauczycieli oraz pracowników administracyjnych. Nie zapominamy w Strategii o osobach z potrzebami specjalnymi, to również przewija się w trzecim obszarze, czyli wspierający ekosystem szkolnictwa wyższego, gdzie ukazujemy uczelnię jako instytucję, która działa w porozumieniu z innymi uczelniami, z samorządami, ze szkołami ponadpodstawowymi, z przedstawicielami świata biznesu i gospodarki.

Dokument zakłada konkretne cele:

• do 2030 roku co trzeci program studiów ma być w całości lub w części oparty na nauczaniu projektowym, a uczelnie muszą stworzyć system regularnego monitorowania opinii studentów na temat jakości dydaktyki,
• do 2035 roku każda uczelnia powinna stworzyć program współpracy z samorządami lokalnymi, firmami i organizacjami pozarządowymi, w ramach którego będą realizowane projekty w zakresie ochrony środowiska, edukacji dorosłych lub wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami,
• do 2030 roku mają zostać uruchomione uczelniane centra transferu technologii, które pomogą naukowcom w komercjalizacji wyników badań i będą filarem ekosystemu akademickiego opartego na innowacjach, cyfryzacji i umiędzynarodowieniu.

Dr hab. Agnieszka Dardzińska-Głębocka, prof. PB podkreślała również, że Strategia nie jest osobnym bytem. Jest powiązana z dokumentami, które powstają lub już obowiązują. To m.in. obowiązująca od 2022 r. „Polityka naukowa państwa”, która aktualnie jest ewaluowana. W resorcie opracowywana jest także Strategia umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego.

Podczas dyskusji w Politechnice Białostockiej wybrzmiało wiele istotnych postulatów. Dr hab. inż. Marta Kosior-Kazberuk, prof. PB, Rektor Politechniki Białostockiej, zwróciła uwagę na potencjał dokumentu w kluczowej kwestii wizerunkowej:

– Strategia może być doskonałym narzędziem do odbudowania nadszarpniętego w ostatnim czasie autorytetu szkół wyższych. Działania resortu powinny konsekwentnie promować etos nauki, wartość wykształcenia wyższego, czy podkreślać ich rolę jako regionalnego ośrodka wiedzy i innowacji – zauważyła dr hab. inż. Marta Kosior-Kazberuk, prof. PB.

Z kolei prof. Michał Bołtryk, Dziekan Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku, wskazał na potrzebę silniejszego powiązania Strategii z „Polityką naukową państwa”, podkreślając nierozerwalność misji kształcenia i rozwoju nauki.

W spotkaniu w Politechnice Białostockiej uczestniczyli również prof. dr hab. Adrian Chabowski Prorektor ds. Kształcenia Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku oraz dr hab. Krzysztof Korotkich, prof. UwB, Prorektor ds. kształcenia Uniwersytetu w Białymstoku. Obaj są zaangażowani w prace Zespołu ds. Opracowania Projektu Strategii.

Ważny głos w dyskusji zabrał prof. Krzysztof Korotkich. Odpowiadając na pytanie przewodniczącego Samorządu Studentów Politechniki Białostockiej, Szymona Podziewskiego, o problem tzw. „uczelni barakowych”, zaznaczył, że to wzmocniona w projekcie Strategii rola akredytacji Polskiej Komisji Akredytacyjnej ma stać się naturalnym mechanizmem selekcji, promującym jakość studiów ponad niskokosztowe dyplomy. Zadeklarował, że Zespół ds. Opracowania Projektu Strategii w wyniku uwag do projektu pochyli się nad kwestią mikropoświadczeń. Brak regulacji w tym zakresie tworzy zagrożenie oraz okazję do nadużyć. Mikropoświadczenia mają za zadanie uzupełniać, a nie zastępować pełny, ugruntowany cykl studiów wyższych.

Konsultacje środowiskowe projektu Strategii Rozwoju Szkolnictwa Wyższego na lata 2025-2035 wciąż trwają. Oprócz spotkań stacjonarnych, środowisko akademickie może przesyłać uwagi i propozycje do 31 stycznia 2026 roku na adres e-mail: strategia_rozwojuSW@mnisw.gov.pl. Jak zapewnia ministerstwo każda uwaga zostanie przeanalizowana i uwzględniona w ostatecznej wersji strategii, o ile będzie oparta na merytorycznych argumentach.

Projekt Strategii wraz z adresem e-mail, na który można zgłaszać uwagi, znajduje się na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Oprac: Monika Rokicka

Posłuchaj rozmowy Hanny Kość, Radio Akadera z dr hab. Agnieszką Dardzińską-Głębocką, prof. PB:

Zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć ze spotkania w dniu 16 grudnia 2025 r.