Wystawa architektury sakralnej prof. Jerzego Uścinowicza w Santiago de Chile

Wystawa jest pierwszym etapem cyklu, który architekt Jerzy Uścinowicz rozpoczął w Santiago de Chile, w stolicy kraju o niezwykle bogatej, różnorodnej i głęboko zakorzenionej chrześcijańskiej tradycji religijnej, gdzie rdzenne, etniczne sacrum pogranicza do dziś zdumiewa cały świat. To miasto Świętego Jakuba, miasto ludzi głębokiej wiary oraz żywego kultu i uwielbienia dla Bogurodzicy. Matka Boża jest zawsze i stale obecna w życiu architekta i we wszystkich jego pracach. Jest patronką kreacji wszystkich sztuk, bo jest dawczynią nowego życia, rodzicielką Boga Zbawcy świata. Jak mówi o Niej pradawny troparion Bogurodzicy Dziewicy: „Błogosławiona jest Ona pomiędzy niewiastami i błogosławiony jest Owoc Jej życia – Jezus Chrystus”. Wystawę poświęcił architekt właśnie Bogurodzicy-Znak, a poprzez Jej wstawiennictwo i opiekę, także wszystkim niewiastom – matkom, żonom i córkom. Dedykował ją, przedwcześnie powołanej przez Boga, żonie Margarycie oraz matce Raisie i córce Marcie.

Architektura przedstawiona na wystawie jest efektem 40-letniej pracy architekta w sferze architektury sakralnej i miejsc duchowych. Jest to architektura teologicznego spotkania i dialogu religii. Powstała na terenie kulturowego, narodowego i religijnego pogranicza. Jest więc nośnikiem jego uwarunkowań – różnorodności oraz współczesnej wymiany wartości i ekumenicznej potrzeby budowania wspólnoty – oikoumene, w łonie Chrześcijaństwa i innych religii monoteistycznych.

Wystawa dotyczy wykonanych i w większości zrealizowanych już projektów architektury świątyń: cerkwi, kościołów, molenn, kaplic i miejsc duchowych, a także architektury ich wnętrz i ikonografii. Dotyczy zespołów monastyrycznych, parafialnych, cmentarnych i memorialnych. Dotyczy ikonostasów, kiotów, krzyży, pomników, nagrobków, form liturgicznych. Powstały one dla kościołów: prawosławnego, rzymskokatolickiego, staroobrzędowego, ewangelickiego – w Polsce, Białorusi, Rosji, Niemczech i Stanach Zjednoczonych. Wśród nich są świątynie konwertowane i ekumeniczne. Są memoriały i ohele żydowskie. Są obiekty nowoprojektowane, jak i te podnoszone z ruin, restaurowane, poddawane konserwacji i rewitalizacji. Wszystkie łączy ich duchowy, kultowy i memorialny status.

Wystawa ujawnia przekaz wartości estetycznych w kategoriach rozumienia i uobecniania teologicznej treści i soteriologicznego sensu form architektury i sztuki. Przekaz ten jest sposobem przechodzenia z poziomu estetyki do poziomu religii. Jest – jak powiedział Św. Grzegorz z Nyssy: „Niemą sztuką, która umie mówić”. Forma i treść architektury świątyni są dla niej jak jej dwie natury, funkcjonujące w niej „bez rozdzielenia” i „bez zmieszania”, w hipostatycznej unii wspólnej przestrzeni wartości. W intencjach twórczych architekta są one na naszej ziemi wartościami ekumenicznego spotkania pomiędzy chrześcijańskim Wschodem i Zachodem.

Wystawa powstała na zaproszenie Instituto de Estética UC, MOA International y MOA Museum of Art (Japón) i Escuela de Arquitectura UC Pontifical Catholic University of Chile. Została sfinalizowana dzięki zaangażowaniu prof. Claudii Raffo Calderón i prof. Claudii Liry Latuz oraz władz rektorskich i dziekańskich Pontifical Catholic University of Chile, a także – w szczególności – Masahiko Hiraizumi, prezydenta MOA International y MOA Museum of Art w Japonii. Kuratorami wystawy byli wspólnie: prof. Claudia Raffo Calderón i prof. Bogusław Podhalański. Współorganizatorem był Wydział Architektury Politechniki Białostockiej.

W wernisażu udział wzięli przedstawiciele Ambasady Polskiej w Chile: chargé d’affaires Milena Łukasiewicz i konsul Piotr Loroch, a także rektorzy, dziekani, dyrektorzy instytutów, profesorowie i studenci Pontifical Catholic University of Chile. Oficjalną delegację stanowili kapłani Ortodoksyjnego Kościoła Katolickiego Antiochii w Santiago de Chile.

Autor prof. architekt Jerzy Uścinowicz słowa podzięki skierował do wszystkich, z nadzieją, na wypełnianie głównej idei i przesłania symbolicznego wystawy – spotkania „w prawdzie, pokoju i miłości” w każdej świątyni Wschodu i Zachodu.

Tekst: dr hab. inż. arch. Bogusław Podhalański prof. URK (kurator wystawy)

Zdjęcia: Daniela Canales

Czytaj także: Prof. Jerzy Uścinowicz z Politechniki Białostockiej odznaczony medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”