Dr inż. Urszula Wydro laureatką konkursu NCN MINIATURA 8

Młoda badaczka została laureatką konkursu MINIATURA 8 ogłoszonego przez Narodowe Centrum Nauki. Zdobyty grant pozwoli jej zrealizować działanie naukowe pod nazwą „Zmiany mikrobiomu ryzosfery w procesie usuwania neonikotynoidów techniką fitoremediacji wspomaganej aplikacją kompostów”.

W ramach uzyskanego finansowania (wartość 49 121 złotych) dr inż. Urszula Wydro zaplanowała przeprowadzenie badań wstępnych oraz staż naukowy w Slovak University of Agriculture w Nitrze (Słowacja).

– Myślę, że takie połączenie badań wstępnych przeprowadzonych w Politechnice Białostockiej ze stażem naukowym w zagranicznej uczelni, pozwoli nie tylko zdynamizować mój rozwój naukowy, ale też przyczyni się do rozwoju współpracy międzyuczelnianej. Na uniwersytecie w Nitrze byłam już w 2023 roku w ramach stażu dydaktycznego finansowanego z uczelnianego projektu „PB 2.0. – Zintegrowany Program Rozwoju”, w którym wpisano też działania związane z rozwojem kompetencji kadry akademickiej. Grant z Narodowego Centrum Nauki pozwoli wykonać kolejny krok w tym kierunku – mówi dr inż. Urszula Wydro.

Badaczka chce w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki zbadać wpływ kompostu (na bazie osadów ściekowych) na mikrobiom ryzosfery (czyli otoczenia korzeni) roślin. Interesuje ją też efektywność procesu fitoremediacji, czyli oczyszczania gleb i wód zanieczyszczonych pozostałościami pestycydów z grupy neonikotynoidów.

Badania wstępne wykona w nowoczesnych laboratoriach Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku. Zaplanowała też badania z użyciem specjalistycznej aparatury i oprogramowania znajdującego się w Slovak University of Agriculture w Nitrze. Uczelnia ta  specjalizuje się w badaniach struktury społeczności mikroorganizmów gleb oraz strefy ryzosferowej. W ramach stażu naukowego w Nitrze dr inż. Urszula Wydro pragnie nawiązać współpracę z naukowcami tego ośrodka i przeprowadzić badania genetyczne dotyczące składu populacji bakterii i grzybów w strefie ryzosferowej oraz wstępne badania transkryptomu.

Doceniony przez Narodowe Centrum Nauki projekt jest istotny z punktu widzenia inżynierii, ochrony środowiska i biotechnologii oraz zdrowia człowieka. Współczesne rolnictwo stosuje chemiczne środki ochrony roślin na ogromną skalę. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują pestycydy z grupy neonikotynoidów. To one są najczęściej stosowane do zwalczania owadów i innych stawonogich szkodników. Jednak ze względu na powolne tempo rozkładu, dobrą rozpuszczalność oraz zdolność do migracji w środowisku, pestycydy z grupy neonikotynoidów są często wykrywane w ściekach. A to znaczy, że związki te są obecne również w wodach powierzchniowych, stanowiących nieraz źródło wody pitnej. Dla naszego zdrowia to zagrożenie. Niektóre pestycydy z grupy neonikotynoidów mają negatywny wpływ na rozwój neurologiczny układu nerwowego człowieka. Warto też wiedzieć, że z powodu podejrzeń o toksyczne działanie na dzikie i udomowione pszczoły Komisja Europejska wprowadziła pewne ograniczenia w ich stosowaniu.

Aby złagodzić negatywne efekty środowiskowe stosowania neonikotynoidów, zasadnym wydaje się zastosowanie technik bioremediacyjnych, takich jak fitoremediacja, która polega na wykorzystaniu roślin wyższych do usuwania różnych zanieczyszczeń z wód, ścieków oraz gleb. Ważne znaczenie w fitoremediacji mają także mikroorganizmy zasiedlające strefę ryzosferową, których obecność może przyczynić się do szybszej degradacji zanieczyszczeń.

Wspomaganie tego procesu może nastąpić poprzez wzbogacenie podłoża w substancję organiczną w postaci kompostów. Komposty, oprócz tego że są odpadem, stanowią cenne źródło substancji organicznej, azotu i fosforu dla roślin, wpływając korzystnie na ich wzrost, rozwój oraz zdolności do usuwania zanieczyszczeń.

W swoich badaniach dr inż. Urszula Wydro będzie starała się odpowiedzieć na pytanie, jaki wpływ będą miały komposty, które powstały na bazie osadów ściekowych, na skład gatunkowy mikroorganizmów (głównie bakterii i grzybów) zasiedlających strefę korzeniową roślin. Zakłada, że dodany do gleb kompost, ze względu na bogactwo składników odżywczych i materii organicznej, poprawi warunki bytowania mikroorganizmów, których zadaniem jest m.in. degradacja zanieczyszczeń oraz wspomaganie wzrostu i rozwoju roślin. Użycie do tego celu kompostu będzie nie tylko dobrą metodą przyrodniczego zagospodarowania odpadu, ale również będzie wspierać usuwanie zanieczyszczeń organicznych z wód i gleb.

MINIATURA to konkurs Narodowego Centrum Nauki, wspierający działania naukowe początkujących badaczy. Dzięki niemu zdobywają oni pierwsze doświadczenia w realizacji grantu oraz mogą przygotować założenia projektu w krajowych lub międzynarodowych konkursach.

Na trzeciej liście rankingowej konkursu MINIATURA 8 znalazły się działania zgłoszone przez 64 naukowczyń i naukowców. W tej grupie 21 laureatek i laureatów zrealizuje działania naukowe z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce; 23 badaczek i badaczy z grupy nauk ścisłych i technicznych oraz 20 naukowców, którzy zaplanowali badania z grupy nauk o życiu. Całkowita kwota przyznanych grantów wynosi 2 482 032 złotych.

Więcej na stronie Narodowego Centrum Nauki: Miniatura 8 – wyniki

(oprac. mr)

Posłuchaj rozmowy z dr inż. Urszulą Wydro w Radio Akadera: