O przyszłości Puszczy Białowieskiej na Politechnice Białostockiej

Wiceminister klimatu i środowiska uczestniczył w piątek, 28 stycznia 2022 r., w konferencji naukowej na Politechnice Białostockiej. Spotkanie pn. „Stan ekosystemów w Puszczy Białowieskiej” zorganizowały Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku oraz Instytut Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej. Honorowego patronatu udzieliło Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Głównym celem konferencji było przedstawienie aktualnych informacji dotyczących ekosystemów Puszczy Białowieskiej. Niedawno zakończyła się inwentaryzacja zasobów przyrodniczych: gleb i siedlisk, drzewostanów, zasobów wodnych, nagromadzenia martwej materii oraz gatunków ze świata ptaków i owadów. Zgromadzone przez leśników i naukowców dane posłużą jako materiał do opracowania nowego zintegrowanego planu zarządzania Puszczą. Prace nad dokumentem trwają od 2021 roku.

Gospodarzem konferencji poświęconej Puszczy Białowieskiej była Politechnika Białostocka.

– Jesteśmy szczęśliwi goszcząc tak znakomite grono leśników i naukowców zajmujących się badaniem środowiska tego obiektu przyrodniczego – mówiła podczas otwarcia obrad rektor Politechniki Białostockiej dr hab. inż. Marta Kosior-Kazberuk, prof. PB.

W swoim wystąpieniu podkreślała: Jesteśmy uczelnią kształcącą leśników. Nasi naukowcy prowadzą szerokie badania procesów zachodzących w ekosystemach leśnych. Jako pierwsza uczelnia białostocka zwróciliśmy uwagę na Puszczę Białowieską jako obiekt o szczególnym znaczeniu i wartości, który może być wskaźnikiem zmian zachodzących w przyrodzie. Prowadzone prace inwentaryzacyjne i badawcze przyczyniają się do zdobywania ogromnej ilości danych, a one przekładają się na lepsze zrozumienie zachodzących procesów i zarządzania nimi. Mam nadzieję, że to spotkanie pozwoli zdobytą przez specjalistów wiedzę przekazać szerokiemu gronu osób zainteresowanych Puszczą Białowieską: leśnikom, naukowcom i pasjonatom, którzy doceniają jej znaczenie. Wiedzę tę, mam nadzieję, uda się wykorzystać do lepszego chronienia Puszczy Białowieskiej, a także innych zasobów leśnych naszego kraju.

Konferencja „Stan ekosystemów w Puszczy Białowieskiej” otrzymała honorowy patronat Minister Klimatu i Środowiska Anny Moskwy. W jej imieniu wystąpił Edward Siarka, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz pełnomocnik rządu ds. leśnictwa i łowiectwa.

– Puszcza Białowieska jest niezwykle cennym obiektem przyrodniczym. Od pokoleń o to miejsce szczególne dbali leśnicy, naukowcy, przyrodnicy, osoby różnych środowisk, zaangażowane w ochronę natury. Dzisiaj naszym głównym celem jest przygotowanie zintegrowanego planu zarządzania dla tego wyjątkowego obiektu, który został wpisany na listę światową UNESCO – powiedział wiceminister Edward Siarka.

– Głos ekspertów jest niezwykle ważny w dyskusji społecznej na temat Puszczy Białowieskiej. Mam nadzieję, że wspólnie dojdziemy do dobrych wniosków, które przysłużą się temu obiektowi i ostatecznie będzie on świadectwem dbałości Polski o środowisko oraz służył lokalnym społecznościom w zgodzie z zasadami ochrony przyrody – dodał Edward Siarka.

Wiceminister klimatu i środowiska podkreślił, że w tworzeniu zintegrowanego planu zarządzania dla Puszczy Białowieskiej jego resort współpracuje z wieloma podmiotami, wśród których najistotniejsza jest współpraca z Lasami Państwowymi, Białowieskim Parkiem Narodowym, lokalnymi samorządami, społecznościami, uczelniami, środowiskami ekologicznymi. Za opracowanie projektu, który kwotą ok. 2 mln zł finansuje NFOŚiGW, odpowiedzialny jest Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy.

O wyzwaniach, jakie stoją przed twórcami dokumentu, mówiła podczas konferencji Barbara Rajkowska z Ośrodka Zrównoważonego Rozwoju Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy. Zintegrowany plan zarządzania dla Puszczy Białowieskiej ma określić sposoby prowadzenia gospodarki leśnej, ochronę bioróżnorodności puszczy, przy jednoczesnym zachowaniu jej dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Ma także wypełniać wszystkie narzucone przez UNESCO obowiązki, wśród których główny to ochrona wyjątkowej uniwersalnej wartości (WUW), nie zmniejszanie dotychczasowych form ochrony przyrody na niekorzyść puszczy, a także wskazanie do uzgodnienia stosowanych działań ze stroną białoruską. Żeby osiągnąć te cele Instytut zaprosił do współpracy interesariuszy kluczowych. Są wśród nich: Białowieski Park Narodowy, RDLP w Białymstoku, Nadleśnictwo w Białowieży, Browsku i Hajnówce, samorządy lokalne w tym Starostwo Powiatu Hajnowskiego, Urząd Miasta Hajnówka, Urząd Gminy Białowieża, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Polski Komitet ds. UNESCO, Narodowy Instytut Dziedzictwa, WWF, liderów i działaczy lokalnych. Warto podkreślić, że przedstawiciele wszystkich tych instytucji uczestniczyli w konferencji na Politechnice Białostockiej stacjonarnie lub za pośrednictwem transmisji online.

Barbara Rajkowska z IOŚ PIB poinformowała, że pierwsze spotkanie dla interesariuszy zaplanowano pod koniec lutego 2022 roku. Wcześniej zostanie uruchomiony serwis internetowy (podstrona Białowieża Forest) umożliwiający upublicznienie informacji nt. prowadzonych etapów prac. Wśród największych wyzwań nad pracą nad dokumentem wymieniła utrzymującą się pandemię COVID-19, która utrudnia zorganizowanie spotkań i warsztatów w trybie stacjonarnym, konflikt na granicy polsko-białoruskiej, a także brak zrozumienia oraz różne definiowanie przez interesariuszy terminu „ochrona wyjątkowej, uniwersalnej wartości” Puszczy Białowieskiej. Zaznaczyła, że nie chodzi o to, aby dokument powstał, ale o to, by był wdrożony w życie.

Obszerny raport o stanie lasów Puszczy Białowieskiej starał się w telegraficznym skrócie przedstawić Jan Tabor p.o. zastępcy dyrektora generalnego Lasów Państwowych ds. gospodarki leśnej. Kilkutomowe, opracowane w ścisłej współpracy z naukowcami i specjalistami, zestawienie zawiera najważniejsze dane o Puszczy Białowieskiej, w tym ekspertyzy dokonane w ramach inwentaryzacji przyrodniczo-kulturowej polskiej części Puszczy Białowieskiej. Co ważne, uwzględnia także uwagi na temat zmian klimatycznych obserwowanych na obszarze Puszczy.

– Ten raport, jako taki, nie jest jednorodny pod względem wniosków. Niektóre gatunki wymagają ochrony ścisłej, dobrze się w niej czują i to jest w nim opisane. W innych miejscach, inne gatunki, w wyniku ochrony ścisłej będą w przyszłości ustępować. Dlatego pewna dywersyfikacja sposobów zarządzania Puszczą Białowieską, realizacja różnych scenariuszy jest wskazana – podsumowywał Jan Tabor.

Kolejne wystąpienia zawierały omówienie wyników inwentaryzacji drzewostanów nadleśnictw Puszczy Białowieskiej w ramach VI rewizji urządzania lasu – Janusz Porowski z Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku; prezentację efektów badań dot. siedlisk leśnych – Jarosław Lickiewicz z Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku; przedstawienia stanu jodły reliktowej na terenie Puszczy Białowieskiej – prof. Aleh Marozau z Instytutu Nauk Leśnych PB.

W bloku trzecim konferencji wystąpili: prof. Bogdan Brzeziecki ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, który przedstawił narzędzia kształtowania struktury drzewostanów puszczańskich oraz profesorowie Mateusz Grygoruk z SGGW oraz Ryszard Szczygieł z Instytutu Ochrony Środowiska PIB.

Około 16:30 obrady konferencji zakończył Zenon Angielczyk, zastępca dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku.

– Chciałbym podziękować wszystkim prelegentom za bardzo wnikliwe i mądre wypowiedzi, które pokazały, jak ten las jest dla nas ważny, jak powinniśmy i chcemy się nim w przyszłości opiekować. Jeżeli wyłączymy człowieka z Puszczy Białowieskiej to nie ma ona szans. Ludzie muszą pomóc tej puszczy, oczywiście w sposób bardzo wyważony. I żeby ona dalej była piękna, dalej była żywa potrzebni są ludzie. Nie tylko leśnicy – wszyscy mają tu swoje miejsce – podsumował Zenon Angielczyk.

Konferencja „Stan ekosystemów w Puszczy Białowieskiej” zebrała na Politechnice Białostockiej naukowców zajmujących się badaniami w Puszczy Białowieskiej, pracowników parków narodowych i krajobrazowych, przedstawicieli rządowych i samorządowych instytucji, leśników, członków organizacji pozarządowych oraz osoby zainteresowane ochroną przyrodą Puszczy Białowieskiej. Obrady poprowadził prof. Sławomir Bakier, dyrektor Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej, członek rady naukowej Białowieskiego Parku Narodowego.

Wydarzenie było transmitowane przez telewizję PlatonTV w serwisie YouTube

Zapraszamy też na stronę konferencji: https://pb.edu.pl/ekosystemy2022

(mr)