Polacy nie gęsi…

Gwara podlaska Jest odłamem dialektu mazowieckiego. Jest bardzo zróżnicowana, a jej odmiany były kształtowane przez liczne wpływy, m.in. białoruski, litewski, ukraiński rosyjski, niemiecki i jidisz. Spokrewniona jest także z dialektem wileńskim.

Cechy gwary:

• ŚLEDZIKOWANIE – spółgłoski takie jak „ś, ć, dź, ź” wymawiane są jak dźwięki obcego pochodzenia (tak jak w wyrazach sinus, sizal, Zanzibar, cis).
• ZACIĄGANIE – czyli długie wymawianie samogłoski akcentowanej z wyraźnym tonem opadającym, co wpływa również na kontur melodyczny zdania, stąd gwara ta bywa odbierana jako śpiewna, melodyjna.
• Zwarcie krtaniowe podczas wymowy „e” w wyrazie „nie”, przez co słowo to staje się
  dwusylabowe (stąd nie-e).
• Rozróżnianie dźwięcznego „h” i bezdźwięcznego „ch”.
• Wymowa „ł” kresowego (tzw. ł przedniojęzykowozębowe, wymawiane tak jak dawniej robili to poeci, aktorzy).
• Używanie w roli czasownika posiłkowego słówka „weź” (np. weź otwórz okno).
• Zanik celownika, zamiast którego używa się konstrukcji z przyimkiem „dla” (np. kup dla mnie, daj dla babci, powiedz o tym dla Marka).
• Zanik końcówek w czasownikach w stronie czynnej czasu przeszłego np.:
  – My dawali („My dawaliśmy”)
  – Ja pojechał („Ja pojechałem”).
• Forma grzecznościowa tworzona bez użycia słowa pan/pani:
  – Kiedy do mnie zajdzie?
  – Dlaczego o tym dla mnie nie mówił?
• W formie grzecznościowej tryb rozkazujący równy trybowi oznajmującemu, też bez użycia pan/pani:
  – Siedzi spokojnie!
  – Zapłaci dla mnie sto złotych!
  – Naleje dla mnie! („Naleje mi pan”).

Uczniowie wykonując plakaty, korzystali ze Słownika gwary podlaskiej.

(źródło: Stowarzyszenie Bioregion Nurzec Stacja)

Nie zabrakło słów powszechnie uznawanych za kontrowersyjne lub wulgarne – niestety te właśnie słowa najbardziej ciekawiły młodzież.

pb