Giętki język polski

Piszemy różnie, wymawiamy tak samo

		Młodzi ludzie mogą studiować w kraju i za granicą. Pozdrowienia z zagranicy!
		Nie można stać w miejscu, trzeba iść naprzód. Tomek popchnął kolegów i dostał się na przód kolejki.
		Dziewczyny usiadły wkoło stołu i zaczęły rozmawiać. W wakacje w telewizji w koło powtarzają te seriale.
		Polka, Włoszka i Francuzka zapisały się na kurs informatyczny. Francuska flaga ma trzy kolory: niebieski, biały i czerwony.
		Po uderzeniu pięścią z nosa popłynęła mu strużka krwi. Strużka wody była tak mała, że kubek napełnił się dopiero po kilku minutach. Stróżka, czyli dozorczyni, pilnowała, żeby nikt obcy nie wszedł na teren zamkniętej posesji.
		W sklepiku na rogu sprzedaje się warzywa i owoce, także produkty zagraniczne są zawsze dostępne. Nasza restauracja serwuje pyszne hamburgery, także w wersji wegetariańskiej. ale: Nie mamy obiadu na dzisiaj, tak że zamówimy sobie chińszczyznę. Był prawym i rozsądnym człowiekiem, tak że na jego zdaniu można było polegać.
		Chełm to piękne, stare miasto na wschodzie Polski. „Na wieży strażackiej w Chełmie/ Stał strażak w błyszczącym hełmie” (Jan Brzechwa) Rycerz podniósł przyłbicę hełmu i spojrzał smokowi prosto w oczy.
		Jeszcze nie wiem, dokąd pojedziemy na wakacje – może wybierzemy się nad morze, a może na Mazury. Polska leży nad Morzem Bałtyckim.
		Bug to czwarta co do długości rzeka w Polsce. Zgodnie z wiarą żydów, muzułmanów i chrześcijan Bóg jest stwórcą świata.
		Po wygranym meczu zwycięzcy zrobili sobie pamiątkowe zdjęcie. Zwycięscy gracze otrzymają nagrody.
		Naraz wyskoczył z lasu dzik i przestraszył turystów. Wszyscy krzyczeli naraz i przez to nic nie mogłam zrozumieć. Ten torcik to dla mnie porcja na raz.

Wyrażenia przyimkowe, które piszemy łącznie

		Na kursy polskiego przychodzą słuchacze spoza naszej uczelni. Pani Izabela była osobą spoza kręgu podejrzanych, ale jej brat już nie.
		Nie zdążyłem na spotkanie z Ewą, zresztą nie zależy mi na niej. ale Część wycieczki poszła do pałacu, a my z resztą grupy skoczyliśmy na piwo.
		Dotychczas nie miałem okazji zwiedzić Stambułu. Dotychczas Marek sam sobie radził z zadaniami z chemii, więc nie potrzebuje korepetycji.
		Poprzez intensywny trening wygraliśmy zawody kajakarskie. Poprzez łąki i pola biegły myśliwskie.
		Podobają mi się auta zarówno sportowe, jak i rodzinne. Zarówno pani Izabela, jak i jej brat muszą złożyć wyjaśnienia na piśmie.
		Dyrektorzy co jakiś czas szukali gorączkowo nowych rynków zbytu — z reguły nadaremnie.
		Wprawdzie chodził do szkoły, ale niczego się nie nauczył. Wprawdzie wyszłam na dwór, ale nie zdążyłam pobiegać, bo zaczął padać deszcz.
		Temat jest bardzo obszerny, zatem prezentacja będzie dość długa. Nasz syn zdał egzamin na prawo jazdy zatem możemy mu kupić samochód.
		Spomiędzy chmur wyszło wreszcie słońce. Zosia otworzyła szafę i spomiędzy równo poukładanych prześcieradeł wydobyła piękną szkatułkę.
		Te zdjęcia pochodzą sprzed stu lat. To jest wiadomość sprzed chwili: para celebrytów wzięła ślub w Panamie.
		Balony przeleciały ponad naszymi głowami.
		Pies wyskoczył spod stołu i wystraszył gości. Piękne auto ruszyło spod budynku szkoły i szybko wjechało na autostradę.
		Pani Izabela spojrzała na brata krzywo sponad swych dużych cielnych okularów. Sponad lasu unosił się gęsty dym. ale Dyrektora wybrano go z ponad stu kandydatów.
		Przesyłam pozdrowienia znad morza!
		Naprawdę byłaś na koncercie Korteza? Tak, na koncercie było naprawdę dużo ludzi!
		Nagle zza budynku wybiegły rozbawione dzieci.

Wyrażenia przyimkowe, które piszemy rozdzielnie

		W wyniku zderzenia z ciężarówką autobus zatrzymał się w poprzek drogi. Mięso wołowe zawsze kroimy w poprzek włókien.
		Chłopcy weszli w głąb lasu. Psycholog pomoże ci zajrzeć w głąb siebie.
		Pracownik w okamgnieniu wykonała to zamówienie. W okamgnieniu przyniosła mu butelkę wody.
		Na ogół raz w tygodniu jemy rybę na obiad. Oni na ogół codziennie biegają po lesie.
		‘ogólnie mówiąc, uogólniając; podsumowując’, Ty chyba w ogóle mnie nie słuchasz!? Tak w ogóle to równy z niego gość. z przeczeniem ‘wcale, ani trochę, nic a nic’, W ogóle nie korzystam z tej drukarki, weź ją sobie ; Jutro w ogóle nie będzie padać, więc pójdziemy do parku.
		Ostatnio wszystko w moim życiu wydaje się bez sensu. Funkcja wicepremiera bez teki jest bez sensu. Ale jest też rzeczownik bezsens: Dokucza mi poczucie bezsensu. Cokolwiek robię, nie widzę sensu.

Pisownia partykuły „nie”

		Wyszedł mi nawet nie najgorszy obiad. Widok z mojego okna jest nie ciekawszy niż z twojego.
		Chodzimy na basen nie częściej niż raz w tygodniu. Zrobię to, ale nie szybciej niż za miesiąc.
		Wynajmę mieszkanie tylko osobie niepalącej. Czy twój samochód nadal jest nienaprawiony? Ale w znaczeniu przeciwstawnym — osobno: Ta ryba była nie wędzona, a suszona. Jego uszy są nie przylegające, tylko odstające.
		Całkiem niedrogo kupiłam ten zegarek, a chodzi znakomicie. Ale z przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy osobno: Mój zegarek kosztował nie drożej niż pudełko czekoladek. Ceny mieszkań są bardzo wysokie, ale w Białymstoku jest nie najdrożej.
		Niewiedza doprowadziła ich do bankructwa. Ale w znaczeniu przeciwstawnym — osobno: Piękny głos to nie wiedza, a umiejętność.
		Niegrzeczne dziecko zjadło niesmaczny posiłek. Ale w konstrukcji ze spójnikiem ‘ani/ni’ – osobno: Mój sąsiad jest ani stary ani młody; nie wiem, w jakim on jest wieku. Również w znaczeniu przeciwstawnym — osobno: Ten dowcip jest nie śmieszny, a żałosny!
		Ale są wyjątki: co nieco, niejako, niektórzy, poniektórzy, nieswój, poniekąd Jestem głodny, zjadłbym co nieco. Twoje pytanie sugeruje niejako odpowiedź.
		Ale są wyjątki: – czasowniki utworzone od rzeczowników z przedrostkiem nie-, np. niepokoić (od niepokój), niewolić (od niewola) Fajerwerki niepokoją nasze zwierzęta domowe. – inne wyjątki: nienawidzić, niedowidzieć, niedomagać, niedosłyszeć Porównajcie: Moja babcia niedosłyszy (=słabo słyszy). Moja babcia nie dosłyszała ostatniego zdania przemówienia (=nie słyszała)

Użycie łącznika

		Polska flaga jest biało-czerwona. Białystok leży w Polsce północno-wschodniej. Dom już jest nasz, ponieważ podpisaliśmy umowę kupna-sprzedaży.
		Mam kilka 20-złotowych banknotów. W Polsce obowiązuje 40-godzinny tydzień pracy. Burmistrz uzyskał 72-procentowe poparcie.
		Święta tuż-tuż, więc ludzie zostawiają w sklepach coraz więcej pieniędzy. No popatrz, sam to naprawił, prawdziwy majster-klepka z niego! Ola rysuje esy-floresy w rogach każdej kartki.
		Morele są doskonałym źródłem β-karotenu. Codziennie odpowiadam na dziesiątki e-maili. Sprzedaż internetowa rośnie; podobnie jak zyski, które przynosi e-handel.
		Praga-Północ leży w północno-wschodniej części Warszawy. Kudowa-Zdrój to jedno z najstarszych polskich uzdrowisk. Przesiedliśmy się na pociąg w Warszawie-Śródmieściu.

Nie używamy łącznika

Wieś Kolonia Ostrów leży w województwie lubelskim.

Dużo zabytków sakralnych można obejrzeć w Dojlidach Górnych.

Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim to jeden z najbardziej oryginalnych zabytków Dolnego Śląska.

Wywiad rzeka to książka w formie obszernej rozmowy ze znaną i szanowaną osobą.

Spółka córka jest przedsiębiorstwem kontrolowanym przez inne przedsiębiorstwo.

Moja siostra nie schudła, mimo że stosowała różne diety cud.

Stanisław Lem jest jednym z najbardziej znanych twórców literatury science fiction na świecie.

Podstawową rolą mass mediów, czyli radia, telewizji i prasy jest przekazywanie informacji społeczeństwu.

Organizacje non profit to jednostki nienastawione na zysk.

Inne zastosowania łącznika

Wyszłam z MSZ-etu, teraz idę do NFZ-etu.

Profesor Nowak z UJ-u jutro leci LOT-em do Nowego Jorku i wystąpi w ONZ-ecie.

Na imprezę zatrudniłem DJ-a. Skontaktowałem się z nim SMS-em.

Hortex: Lubię lody z Horteksu (lub z Hortexu).

Hendrix: Uwielbiamy słuchać nagrań Hendriksa (lub Hendrixa).

Halifax: Nasi przyjaciele mieszkają w Halifaksie (lub w Halifaxie).

Decyzja MKOl-u w sprawie dopuszczenia rosyjskich sportowców do Olimpiady budzi kontrowersje.

W PZM-ocie odbyły się niedawno wybory do władz krajowych.

Przymiotniki złożone

Za każdym razem podpisujemy z kupującym umowę cywilnoprawną.

Taktyki contententmarketingowe pomogą firmie zbudować wizerunek i zwiększyć sprzedaż.

Dyrektorem generalnym fabryki jest trzydziestotrzyipółletnia pół Polka, pół Meksykanka.

To jest słownik polsko-francusko-hiszpańsko-włoski.

Francja jest krajem przemysłowo-rolniczym.

Województwo warmińsko-mazurskie obejmuje dwa odrębne regiony: Warmię i Mazury.

Biuro podroży przedstawiło atrakcyjną ofertę wczasów jedno- i dwutygodniowych.

Brałem udział w biegach krótko- i średniodystansowych.

Obligacje średnio- i długoterminowe są popularną formą lokowania pieniędzy.

Związki wyrazowe z liczebnikiem „pół”

Zawsze mam przy sobie półlitrową butelkę wody.

Marek przyłożył taśmę klejącą na półrozcięty banknot.

Nowe półbuty uwierały go mocno w stopy.

Mówili półgłosem stojąc półkolem w holu.

Za pół roku skończymy studia, ale to dopiero pół sukcesu.

Gdzie jesteś? Czekam tu na ciebie już od pół godziny! Pół tuzina autobusów już przyjechało, a ciebie nadal nie ma!

Rzeczowniki często mylone

		Technika – to sposób lub metoda wykonania jakiejś pracy; może dotyczyć zarówno umiejętności manualnych, jak i procedur stosowanych w różnych dziedzinach (np. technika* malarska, technika budowy mostów, technika zapamiętywania).* Technologia – to znacznie szersze pojęcie, obejmujące wiedzę naukową, procesy i materiały wykorzystywane do opracowywania narzędzi, maszyn oraz systemów (np. technologia* informacyjna, technologia produkcji stali, technologia VR).*
		Debet – po łacinie znaczy „jest winien” – co oznacza ujemny stan konta w banku, gdy bank udostępnił nam pewną kwotę do wykorzystania (powiemy wówczas: Mam debet* na koncie)* Debit – z francuskiego débit znaczy „sprzedaż” – to prawo sprowadzania albo rozpowszechniania (w tym sprzedaży) wydawnictw zagranicznych na terenie danego państwa (To czasopismo nie ma debitu, tzn. że nie może być rozpowszechniane).
		Ajent to dzierżawca placówki handlowej lub usługowej. Słowo „agent” ma wiele znaczeń: może to być pracownik wywiadu (Agent 007), lub służb specjalnych (tajny agent), przedstawiciel firmy (agent ubezpieczeniowy) lub osoba współpracująca z artystą (impresario).
		Beret to popularne nakrycie głowy, używane zwłaszcza jesienią. Jednak najnowsza symbolika beretu jest polityczna – tzw. moherowe berety, są synonimem polskiego konserwatyzmu i zacofania. Biret to też nakrycie głowy, ale noszone wyłącznie przez księży, sędziów, adwokatów oraz profesorów uniwersyteckich.
		Brud oznacza brak czystości (Ależ tu kurzu i brudu!). Bród to płycizna (płytkie dno) na rzece. Natomiast gdy mówimy, że czegoś jest *w bród, to jest tego bardzo dużo (W lesie grzybów jest w bród.)*
		Chart to pies myśliwski, wykorzystywany do tropienia zwierzyny w trakcie polowań. Hart oznacza wytrzymałość psychiczną i fizyczna pomimo różnych przeciwności i problemów. Obecnie pojawia się głównie w związku frazeologicznym *„hart ducha”*
		Czat, z jęz. angielskiego chat, oznacza rozmowę internetową. „Czadowy czat” można znaleźć w internecie tysiące razy: „rozmowy, randki, zabawa, relaks, podryw…”. Czad to potoczna nazwa trującego gazu – tlenku węgla, który może doprowadzić do zaczadzenia, a nawet do śmierci, ponieważ go nie czuć i nie widać. Natomiast najnowsze znaczenie tego słowa oznacza coś świetnego, niezwykłego, ekscytującego (Ale czad!). często jest używane w formie przymiotnikowej: np. obcisła, *czaderska* bluzka lub *czadowa* muzyka.
		Ferma to gospodarstwo-przedsiębiorstwo, w którym hodowane są małe zwierzęta, np. kury, gęsi, kaczki lub króliki. Farma to duże gospodarstwo rolne, zwłaszcza w Ameryce Północnej lub zachodniej Europie. Słowa tego współcześnie używamy również w innych kontekstach: farma wiatrowa (kilka wiatraków wytwarzających energię elektryczną), farma trolli (grupa anonimowych osób, które rozpowszechniają w mediach społecznościowych fałszywe informacje, żeby zaszkodzić komuś, głównie politykom, celebrytom lub konkurentom).
		Ilość łączy się z rzeczownikami niepoliczalnymi: ilość wody w szklance, ilość paliwa w baku. Liczba określa rzeczowniki policzalne: liczba studentów w sali, liczba krzeseł w pokoju.
		Jubilat to osoba, która obchodzi jubileusz, to znaczy okrągłą rocznicę jakiegoś ważnego wydarzenia, np. 25-lecie pracy w teatrze lub 50-lecie ślubu. Solenizant to ktoś, kto w danym dniu obchodzi urodziny bądź imieniny.
		Metoda to sposób wykonania lub badania czegoś (np. *metoda* pomiaru, metoda* nauczania). Metodyka* – zbiór zasad i sposobów wykonania czegoś (np. metodyka kontrolowania korupcji).
		Prezencja oznacza wygląd i sposób zachowania osoby, czyli to, co możemy dostrzec (nienaganna prezencja). Prezentacja to pokazywanie, demonstrowanie, przedstawianie czegoś lub kogoś publicznie, natomiast prezentacja multimedialna oznacza materiał w formie elektronicznej, który służy jako pomoc przy prezentowanie jakichś treści.