Święta Zmarłych

1 listopada obchodzimy w Polsce Dzień Wszystkich Świętych. Jest to święto katolickie, ale też dzień wolny od pracy, czas zadumy i refleksji. Tego dnia Polacy całymi rodzinami idą na cmentarze, aby zapalić znicze, postawić wiązanki kwiatów i pomodlić się za zmarłych z rodziny i przyjaciół. Obyczaj nakazuje zapalić światło także na grobach zapomnianych, tych, których nie odwiedza już nikt bliski.

Oprócz katolików to święto obchodzi szereg innych wyznań, jest to również zwyczaj praktykowany przez osoby niewierzące w celu okazania pamięci i szacunku zmarłym.

Tego dnia polskie cmentarze wyglądają niezwykle pięknie i kolorowo, zwłaszcza o zmroku, kiedy to tysiące światełek rozświetlają wieczór, a w ich świetle mienią się różnymi barwami kwiaty i wieńce.

Niegdyś symbolem tego święta było palenie ognisk. W przeszłości, zwłaszcza na terenach wschodnich, w pobliżu cmentarzy i na rozstaju dróg, rozpalano wielkie ogniska, aby dusze mogły się przy nich ogrzać przed długą drogą powrotną w zaświaty. Ponadto wierzono, że ogień chroni ludzi przed złymi duchami i upiorami, dlatego zawsze rozpalano ognie zaduszkowe na grobach osób  zmarłych gwałtowną śmiercią, a zwłaszcza samobójców. Obecnie płonące znicze są po prostu symbolem pamięci o zmarłych.

Termin tych świąt wyznaczony został przez Kościół  w IX wieku. Chociaż odwiedzanie grobów było i jest zwyczajem znanym niemal wszystkim ludom i przekazywanym z pokolenia na pokolenie, Chrześcijanie podjęli tę tradycję i nadali jej wymiar religijny. W 835 r. papież Jan XI ustanowił Dzień Wszystkich Świętych ku czci zmarłych, już zbawionych.

Natomiast 2 listopada obchodzone są Zaduszki. Jak sama nazwa wskazuje, jest to dzień modlitwy za dusze zmarłych. Katolicy ponownie udają się na cmentarze, zapalają znicze i modlą się za tych, którzy odeszli już z tego świata, ale przebywają w czyśćcu i potrzebują naszej modlitwy, aby mogli dostąpić zbawienia.

Dawniej w Polsce wierzono, że w Zaduszki dusze zmarłych odwiedzają swoje domostwa, dlatego domy były sprzątane i przygotowywane na przyjęcie tych szczególnych gości. Na środku stawiano ławkę, a na niej miskę z wodą, ręcznik i grzebień. Wierzono bowiem, że dusze będą chciały się umyć i uczesać. Aby dusze mogły wejść do domu, drzwi i okna były otwarte przez całą noc.

Zarówno dawne jak i dzisiejsze obchody Świąt Zmarłych łączy ta sama idea: nieprzemijająca pamięć o tych, którzy stąpali po naszej ziemi przed nami.

Zdjęcia: Adobe Stock, Depositphotos, Canva