Formy dyskryminacji
Dyskryminacja bezpośrednia (celowa) – typ dyskryminacji, w którym dana osoba traktowana jest mniej przychylnie, niż traktuje lub traktowałoby się inną osobę, w porównywalnej sytuacji.
Dyskryminacja pośrednia (niecelowa) – typ dyskryminacji, w którym pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki stosowane są na równi wobec wszystkich, lecz w sposób szczególny dotykają konkretną grupę społeczną.
Molestowanie – każde niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności osoby fizycznej i stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.
Molestowanie seksualne – każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym, wobec osoby fizycznej lub odnoszące się do płci, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności tej osoby, w szczególności przez stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.
Co ważne, koniecznym warunkiem stwierdzenia molestowania i molestowania seksualnego jest brak zgody osoby molestowanej na zachowania przemocowe oraz sprzeciw wobec sprawcy. Ten element ma jednak podstawowe znaczenie w kontekście stawiania zarzutów sprawcy, a nie w sytuacji weryfikowania stanu faktycznego. Warto więc wyrazić swój sprzeciw w każdej dostępnej nam formie – pisemnej, ustnej lub nawet po prostu zasygnalizować otoczeniu, że zostaliśmy poddani molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu.
Nakłanianie do dyskryminacji – wyraźna zachęta do traktowania konkretnych osób, w sposób mniej korzystny ze względu na jedną z cech chronionych.
Nakłanianie do niesprawiedliwego traktowania jest niezwykle istotnym problemem w środowisku zhierarchizowanym, jak w pracy lub w strukturach akademickich czy wojskowych. Tutaj odmowa wykonania określonego polecenia może wiązać się z negatywnymi skutkami dla osoby podległej. Nie wolno bezrefleksyjnie poddawać się różnego rodzaju rozkazom i poleceniom, a nawet mamy wynikający z prawa obowiązek przeciwstawić się zachowaniom nawołującym do złamania zakazu dyskryminacji bądź pośrednio zmierzającym do naruszenia zasady równego traktowania.
Mowa nienawiści – forma dyskryminacji bezpośredniej polegającej na rozpowszechnianiu wypowiedzi i przekazów werbalnych i niewerbalnych, które szerzą, propagują i usprawiedliwiają nienawiść do określonych jednostek lub grup, najczęściej wyróżnionych ze względu na takie cechy, jak:
- kolor skóry (rasizm),
- pochodzenie etniczne (ksenofobia),
- narodowość (szowinizm),
- płeć (seksizm),
- tożsamość płciowa (transfobia);
- orientacja psychoseksualna (homofobia, heterofobia);
- wiek (ageizm),
- światopogląd (np. antysemityzm, islamofobia).
Mowa nienawiści może przyjmować różne formy, od rozpowszechniania krzywdzących treści na portalach społecznościowych, nawoływania do nienawiści bądź przemocy, przez publiczne rozpowszechnianie informacji, tekstów, obraźliwych bądź upokarzających obrazów/materiałów na temat danych osób, po wzniecanie nastroju sprzyjającego zorganizowanej przemocy.
Mowa nienawiści bywa bagatelizowana ze względu na swoją pozornie niegroźną formę. Teoretycznie są to tylko słowa, jednak i one ranią i poniżają, to one normalizują krzywdzące opinie i budują atmosferę, w której łatwiej jest posunąć się do czynów. Mogą więc stać się pierwszym krokiem do otwartej przemocy i to jej torują drogę.
Ten typ dyskryminacji staje się szczególnie niebezpieczny w dobie Internetu i masmediów. Osoby posługujące się mową nienawiści korzystają z pozornej anonimowości np. portali społecznościowych i tam dają upust swoim uprzedzeniom i emocjom. Pozwalając sobie na krzywdzącą retorykę rozpowszechniają i wzmacniają negatywne postawy i stereotypy wobec wybranych grup społecznych. Koniecznie należy odróżnić jednak ten typ dyskryminacji od wolności słowa i prawa do wyrażania własnych opinii. Mowa nienawiści rozpala niechęć, chęć upokorzenia i wrogość, a może prowadzić do bezpośredniej agresji.