O turystyce na obszarach przyrodniczo cennych

14-09-2018

Dwa dni, 9 sesji, 50 referatów, 150 uczestników – piąta jubileuszowa Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Turystyka na obszarach przyrodniczo cennych” rozpoczęła się w czwartek, 13 września, w Białowieży.

Konferencja jest wspólnym cyklicznym przedsięwzięciem Zamiejscowego Wydziału Leśnego Politechniki Białostockiej w Hajnówce oraz Instytutu Kronenberga. Celem inicjatywy jest wzmocnienie współpracy uczelni, Lasów Państwowych, instytucji ochrony przyrody i ochrony zabytków, instytucji eksperckich, przedsiębiorstw i samorządów.

W tym roku konferencja odbywa się pod hasłem „2018 – dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe w 100-lecie odzyskania niepodległości”. Podczas dwudniowego (13-14 września) spotkania swój jubileusz 10-lecia świętowała także Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.

Rok 2018 jest Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego (European Year of Cultural Heritage/EYCH) dlatego podczas tegorocznej konferencji prezentowane są najlepsze wzorce współpracy międzynarodowej w obszarze turystyki i dziedzictwa kulturowego. Uczestnicy dyskutują o rekomendacjach płynących z „Karty ICOMOS Ochrony Szlaków Kulturowych” i „Deklaracji w Sprawie Zachowania GENIUS LOCI (ducha miejsca)”. Dokumenty te zostały przyjęte dziesięć lat temu podczas XVI Zgromadzenia Generalnego ICOMOS w Quebec.

Umiejscowienie konferencji „Turystyka na obszarach przyrodniczo cennych” w Białowieskim Parku Narodowym i na terenie Puszczy Białowieskiej, która znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, tworzy dodatkowy ważny kontekst do dyskusji o dziedzictwie przyrodniczym i kulturowym.

Otwierając spotkanie Prorektor ds. studenckich PB prof. Jarosław Perszko mówił: Cieszymy się, że to właśnie Politechnika Białostocka jest gospodarzem i tworzy płaszczyznę spotkania różnych interesów i poglądów na temat środowiska i człowieka w tym środowisku.

Wzrasta powszechna świadomość, że turystyczne udostępnianie zasobów przyrodniczych i kulturowych powinno się opierać na dostosowanych do potrzeb danego miejsca strategiach, które obejmują również ochronę zasobów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Ważnym elementem tych strategii jest tworzenie programów o wymiarze edukacyjnym przeznaczonych dla różnych grup odbiorców, ale przede wszystkim budzenie świadomości w danym środowisku lokalnym, zwłaszcza wśród młodych ludzi – napisał w liście przesłanym do uczestników konferencji Sekretarz Generalny Polskiego Komitetu ds. UNESCO prof. Sławomir Ratajski.

Na początku konferencji odczytano także list od Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, w którym podkreślano, że lasy państwowe na mocy ustawy otwarte są dla wszystkich: Śledzone są zmiany zachowań osób odwiedzających lasy. Staramy się dostrzegać ich potrzeby i konfrontować z możliwościami obszarów leśnych. Planujemy wdrożenie założeń ogólnopolskiego programu rozwojowego Wielki Szlak Leśny, który będzie stanowił obszerną ofertę turystyczną Lasów Państwowych na portalu Czas w las. Oprócz możliwości zaplanowania wyprawy do lasu i jego okolic, portal będzie kompendium wiedzy na temat tego, jak zachować się w lesie, jak z niego korzystać bezpiecznie dla siebie i dla zasobów przyrodniczych. (…) Zależy mi na dialogu oraz zbudowaniu płaszczyzny dyskusji pomiędzy Lasami Państwowymi a grupami korzystającymi z lasu.

Natomiast Minister Sportu i Turystyki Witold Bańka życząc owocnych obrad zwrócił uwagę w przesłanej korespondencji: Ważne jest by rozwijać turystykę w sposób planowy, z dbałością o zachowanie różnorodności biologicznej, szczególnie na obszarach cennych przyrodniczo. (…) Szacuje się, że w Polsce co piąty turysta decyduje się na odwiedzenie parku narodowego. To świadczy o ogromnym potencjale rozwoju ekoturystyki w Polsce.

Prof. Wanda Olech-Piasecka, przewodnicząca Państwowej Rady Ochrony Przyrody podkreślała, że z jej perspektywy turystyka jest bardziej zagrożeniem niż motorem rozwoju, zagrożeniem oczywiście dla walorów przyrodniczych, a w tym regionie Polski przecież te walory przyrodnicze są szczególnie cenne. Turystyka oczywiście powinna się rozwijać, ale na tych obszarach, które są cenne, powinniśmy ustalić jej ramy i zasady. Jeśli tego nie zrobimy, obszary przyrodniczo cenne mogą być przez turystów „zadeptane”. Bardzo mi zależy, by ostoje dla zwierząt czy rezerwaty, które tworzymy były szanowane przez turystów. Wszystko można zobaczyć, ale musi to być tak udostępniane, aby nie zniszczyć tego, co już mamy. Zadbać o to powinny samorządy we współpracy z administracją zajmującą się ochroną przyrody. Czasami jednak brak organizacji i porozumienia – podkreślała prof. Olech-Piasecka. Specjalistka z SGGW podczas jednej z sesji mówiła o kamieniach milowych restytucji żubra w Polsce.

Doradca Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Stanisław Derehajło prosił by: wnioski z tej konferencji trafiły do polityków, bo musimy zastanowić się, jak rozwijać turystykę na obszarach wiejskich. Mówił, że prowadzi z żoną gospodarstwo agroturystyczne i brakuje mu kompleksowej oferty turystycznej: Nie jesteśmy „zsieciowani”. Turysta w wielu przypadkach nie wie, co ze sobą zrobić. Za mało w Polsce jest Podlasia, ale aby nasz region pokazać musimy mieć dobrze przygotowaną ofertę turystyczną – dodawał Stanisław Derehajło.

Dr hab. Bogusław Plawgo, prof. UwB podsumował swoje wystąpienie: Strategia wykorzystania zasobów środowiska nie może, lecz musi być elementem zintegrowanej strategii rozwoju regionu obejmującej system gospodarczy, społeczny i przestrzenny.

Organizatorzy szacują, że białowieskie spotkanie zgromadziło ponad 150 naukowców, leśników, dyrektorów parków narodowych i krajobrazowych, przedsiębiorców z branży turystycznej, przedstawicieli korpusu dyplomatycznego, samorządowców i organizacji pozarządowych. Podczas sesji specjaliści dyskutowali m.in. o finansowaniu rozwoju potencjału turystycznego i o projektach wsparcia regionu Puszczy Białowieskiej, omawiali prawne i środowiskowe uwarunkowania rozwoju polskich uzdrowisk na przykładzie Augustowa i Supraśla. Mówili także o innowacjach i przedsiębiorczości w turystyce przyrodniczej.

Pierwszego dnia konferencji wręczona została Dworowi Pentowo Nagroda Kronenberga 2018 „Omne Trinum Perfectum”. Wyróżnienie ma wspierać przedsięwzięcie, firmę lub organizację, która tworzy wzorce biznesowe łączące działalność gospodarczą z dziedzictwem przyrodniczym i kulturowym oraz pozytywnie wpływać na wizerunek województwa podlaskiego i regionu.

Konferencji towarzyszy wystawa promująca album „Cztery podlaskie perły: Ciechanowiec, Supraśl, Drohiczyn, Tykocin” oraz „Uroki Chorwacji”. O potencjale Chorwacji mówił podczas czwartkowych obrad Konsul Honorowy tego kraju Wojciech Strzałkowski.

Współorganizatorami przedsięwzięcia są: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku, Białowieski Park Narodowy, Starostwo Powiatowe w Hajnówce, Polskie Towarzystwo Agrofizyczne PAN.

Konferencji patronują: Rektor Politechniki Białostockiej, Polski Komitet ds. UNESCO, Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Marszałek Województwa Podlaskiego.